ŚMIERĆ I POGRZEBY W TANA TORADŻA, CZĘŚĆ II: BAWOŁY IDĄ NA RZEŹ
Pierwszy dzień pogrzebu. Trumna z ciałem ojca Totego spoczywa w bambusowej wieży wzniesionej na placu przed domem nieboszczyka. Obok niej ustawiono tau tau – figury reprezentujące zmarłego i jego żonę, które ostatniego dnia uroczystości zostaną przeniesione przed rodzinny grobowiec. Ale to dopiero za tydzień. Teraz należy skupić się na żywych – gościach, którzy specjalnie na pogrzeb przyjechali tu z Jawy, Flores, a nawet odległej Papui. Głos pogrzebowego wodzireja dobywający się ze skrzeczącego głośnika zapowiada przybycie kolejnych grup, a ich wejście na plac poprzedza taniec wojowników ubranych w rogate nakrycia głowy i naszyjniki z kłów dzikich zwierząt. Ceremonia powitania gości potrwa dwa dni, po których pawilony wypełnią się barwnym tłumem, a plac pośrodku – ich podarkami: dziesiątkami kwilących prosiaków i dorodnych bawołów przeznaczonych na rzeź. Zanim to jednak nastąpi, rogate zwierzęta staną do walki.
Trzeciego dnia uroczystości, pola ryżowe za wsią zmieniają się w arenę bawolej rywalizacji, a dachy pobliskich domów, drzewa i skały – wszystko, co umożliwia lepszą obserwację igrzysk – w trybuny. Bawoły, z imionami wymalowanymi na czarnej skórze, czekają gotowe do walki. Już za chwilę stoczą bój. Teraz widzowie mają jeszcze chwilę na wybór faworyta i stawianie zakładów. Po chwili rozpoczyna się pierwsza walka. Bawoły, rozjuszone przez tłum rządny emocji, rzucają się na siebie, sczepiają rogami i szamoczą w błocie aż do kapitulacji słabszego. Wkrótce kolejna para wchodzi na ring. Widzowie znów robią zakłady, usiłują przeidzieć zwycięzcę, wybrać silniejszego. Tym razem jednak, ku ich rozczarowaniu, widowisko kończy się po paru sekundach. Czarny bawół, z rogami groźnie wykręconymi u górze, natychmiast przegania wystraszonego rywala. Ten rzuca się do ucieczki, przebija się przez krąg gapiów i ucieka w stronę pobliskiej wsi. Oglądam walki do końca, do wyłonienia zwycięzcy igrzysk. Niestety wygrana przyniesie chwałę i pieniądze tylko właścicielowi bawoła. On sam, i wszystkie pokonane przez niego zwierzęta, już jutro pójdą na rzeź.
– Ci, którzy podrzynają bawołom gardła, posługują się magią. Jednym cięciem uwalniają dusze zwierząt. Czy byliby w stanie jednym cięciem zabić tak duże zwierzę, gdyby nie nadprzyrodzone moce? – rzuca w moją stronę retorycznie starsza siostra Totego, zapowiadając to, co za chwilę się wydarzy na placu otoczonym przez pawilony dla gości. Po raz pierwszy będę oglądać rytualny ubój zwierząt. Emocje trzymam na wodzy. Milczę. Nie oceniam, nie edukuję. Już byli tu inni biali, którzy kilka stuleci temu mówili miejscowym jak żyć. Po Holendrach dziś na Sulawesi pozostało kilka ruin i religia – protestantyzm, który w Tana Toradża splótł się z miejscowymi wierzeniami tworząc odmianę chrześcijaństwa pojemną na tyle, by w jednym obrzędzie pomieścić i mszę świętą i rytualną rzeź.
Młody mężczyzna, opasany czarnym sarongiem, wprowadza na plac pierwszego bawoła. Przywiązuje go grubym sznurem do słupa pośrodku placu. Zza pasa wyciąga długi nóż i szybkim, zdecydowanym ruchem podcina gardło ofiary. Z rozwartej tętnicy tryska soczyście czerwona krew. Oszołomione zwierzę miota się, próbuje wyrwać z uwięzi i wyrwać nadchodzącej śmierci, ale szybko traci krew, słabnie i martwe pada na ziemię. Następnych pięć bawołów ginie w ten sam sposób. Szósty, mocniejszy niż inne, już z podciętym gardłem zrywa się ze sznura, broczy krwią na gapiów, szuka drogi ucieczki. Na próżno, złapany przez pogromcę dostaje drugi cios. Dopiero ten pozbawia go życia. Dziś zginie jeszcze kilkanaście bawołów – świętych zwierząt. Ich dusze poprowadzą zmarłego do raju. Ich mięsem nakarmią się jego krewni…
C.d.n…
Tau tau – figury reprezentujące zmarłych
Ceremonia powitania gości
Taniec wojowników
Walki bawołów
Rytualny ubój bawołów
Rytualny ubój bawołów